mantarları hayatımızın hangi alanlarında kullanırız-mantarların hayatımızdaki yaşamımızdaki önemi nedir
mantarları hayatımızın hangi alanlarında kullanırız-mantarların hayatımızdaki yaşamımızdaki önemi nedir
mantarlar nerelerde kullanılır
Mantarlar sadece masallarda geçen ve ormanda yetişen sihirli bitkiler değillerdir. Mantarlar aynı zamanda günlük hayatımızda yer edinmiş ve değişik kullanım alanları ile insan yaşamını kolaylaştıran faydalı bitkilerdir. Mantarlardan besin, ilaç kozmetik madde, ve hatta şişe mantarı yapımı gibi değişik alanlarda faydalanılmaktadır. Vikipedi veya uzman tv gibi kaynaklarda mantarların yaşamımızdaki önemi nedir sorusuna genelde doyurucu yanıtlar verilmemekte ve sadece mantarlar hakkında kısa bilgi vermekle yetinilmektedir. Mantarları hayatımızın hangi alanlarında kullanıyoruz? sorusuna yanıt teşkil eden aşağıdaki kısa yazıyı sizlerle paylaşmak istedik. Umarım işinize yarar bilgiler bulabilirsiniz.
mantarları hayatımızın hangi alanlarında kullanırız kullanıyoruz-mantarların insan hayatında kullanım alanları
Mantarlar doğada serbest olarak bulunan ancak bir çok türü de insanlar tarafından kültür tarımı şeklinde üretilebilen bitkilerdir. Mantarlar hayatımızda genellikle yiyecek olarak kullanılmaktadır. Ancak mantarların hayatımızın değişik alanlarında da kullanım alanları vardır Bunlara kısa örnekler vermek gerekirse:
1) Mantarlar pizza gibi yiyeceklerde kullanılırlar. Ayrıca mantarlar bilhassa kültür mantarları yemeklerde de kullanılmaktadır.
2) Bazı mantar türleri ilaç yapımında faydalanılır (kuzugöbeği gibi)
3) Küf mantarları adı verilen mantarlar penisilin adı verilen antibiyotik ilaçların yapımında kullanılır.
4) Mantarlarda barınan bazı böcekler tarımsal zararlı ve parazit mücadelesinde de kullanılmaktadır.
5) Bazı mantar türleri reişi mantarı (reishi mantarı gibi) kanser tedavisinde alternatif tedavi yolu olarak kullanılmaktadır.
6) Mantarların bazı zararları da olabilmektedir. Bazı mantar türleri canlılar için zehirleyici etki yapmaktadır. O nedenle her mantar yenilmez kuralını sizlere hatırlatmak istedim.
4) Mantarlardan aynı zamanda kozmetik ve cilt bakımı gibi sektörlerde de yoğun olarak faydalanılır.
5) Mantarlar doğadaki biyolojik maddelerin geri dönüşümü için de büyük faydalar sağlamaktadır. Toprağın yaklaşık olarak 1 metre derinliğine kadar mantarlar biyolojik maddeleri parçalar ve doğaya tekrar kazandırırlar.
Mantarlar,yüksek yapılı bitkiler gibi kök ,gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir. Fakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması, sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır. Birden çok çekirdek taşırlar.ekmek ve peynir küfleri,mayalar,şapkalı mantarlar bu guruba girerler. Şapkalı mantarların çeşitli türleri ülkemizde doğal olarak yetişir.
Mantarların Yaşamımızdaki Önemi Nedir
Bitkiler aleminin Mycophyta bölümünü oluşturan mantarlar olmasaydı belki de yaşayamazdık. Çünkü dünyanın hayat devrinde mantarların çok önemli fonksiyonları vardır. Bizler için, mantarlar aleminin bir kısmını oluşturan makromantarlar denildiğinde, akla ilk önce zehirli mantarlar, daha sonra yenilebilir mantarlar gelir. Onları güncel kılan da bu özellikleridir. Ancak bu varlıkların doğadaki pozisyonları gözönüne alındığında, onları asıl önemli kılan, ölü veya canlı organik maddeleri parçalamaları ve böylece karbon – azot devrinin sürdürülmesinde çok büyük bir rol oynamalarıdır.
Mantarların,zehirlenmelere, cilt ve diğer hastalıklara sebep olarak insana doğrudan zararlı etkileri olabilen bir çok türü vardır. İnsan için faydalı olan bitkiler üzerinde parazit olmalarının sonucu ekonomik kayıplara sebep olmakla dolaylı zararları da vardır. Bazı mantarlar ise insana, mesela mayalama endüstrisinde, çok değerli hizmetler verirler. Ferment denilen bazı maddeler oluşturarak, şekeri alkol ve karbon dioksite dönüştürür, bu mantarlar uzun zamanlardan beri alkollü içkiler üretiminde kullanılmıştır. Mayalanma olayı, bazı bakteriler, maya ve küf mantarları tarafından me dana getirilmektedir. Eskiden, mayalama işlemi tabi yolla gerçekleştiriliyordu. Bugün gelişmiş olan teknikler sayesinde tek bir mikroorganizmanın kültürü yapılabilmektedir ve bunlar kullanılmak suretiyle kaliteli ürünler elde edilmektedir. Görülüyor ki bu endüstri mayalanma oluşturan mantarlara bağlıdır. Bunlar arasında en önemlisi Saccharomyces cerevisiae’ dir. Maya mantarları lüzumlu mayalanmayı sağlamak üzere ekmek yapımında da kullanılmaktadır.
Maya mantarlarınının başka türleri meyve sularından şarap imalinde, süt endüstrisinde muhtelif süt ürünlerinin üretiminde kullanılır. Bakterilerden başka, bazı peynirlerin olgunlaştırılmasında Penicillium cinsinden küf mantarları önemli rol oynarlar, bu peynirlerde küf mantarı peynirin içinde gelişir ve boz renkli damarlardan ibaret bir ağ teşekkül ettirir. Bazı peynirlerde bu damarlı oluşum yalnız yüzeyi örter. Bununla beraber en büyük keşif, mantarlardan elde edilen bilhassa “penisilin” adı verilen antibiyotiklerdir. Penisilin, Penicillium notatum dan elde edilmiştir, halen bir çok bulaşıcı hastalığın tedavisinde başarı ile kullanılmaktadır.
Mantarlar tabi çürümede aktif bir rol oynarlar ve bu şekilde insan faaliyetle- rinin bir çok sahasında dolaylı etkide bulunurlar. Organik artıkların çürümesi bakterilerin ve mantarların, bilhassa küçükk mantarların beraber faaliyeti ile gerçekleşmektedir. Mikroskobik olan bu mantarlar toprakta her yerde çok fazla sayıda bulunurlar. Ormandan ve tarladan, hangisinden olursa olsun, her türlü toprak bu canlıların sporları ve hüfleri ile doludur. Toprak mantarları, karbon dioksit depo ederek ve çeşitli kimya olaylarına sebep olarak önemli bir mekanik rol icra ederler. Bunlar bitki kalıntılarının parçalanmasına, gübrelik harcın meydana gelmesine, bazı tarım ürünlerinin muamelesine iştirak ederler. Nihayet su mantarları, kirlenmiş suların yarı temizlenmesinde kısmen yardımcı olurlar.
Böyle iyi yönde ve insan için faydalı tarafları yanında, mantarlar çok tehlikeli düşmanlar da olabilirler ve insanlar bunlara karşı nasıl mücadele edeceğini kestiremez. Mantarlar tarafından sebep olunan zararlar birçok şekilde açıklanabilir, mesela parazit mantarlar ekonomik bakımdan değerli bitkilerde ve hayvanlarda, hatta insanlarda zarar meydana getirirler. İnsan vücudunda mantarların parazit olması, çeşitli deri hastalıklarına ve genel rahatsızlıklara sebep olabilir. Bunlar, eğer sporları kan dolaşımına girerse solunum sistemi ve işitme hastalıklarını tahrik ederler. Böyle hastalıklar hayvan ve insanlarda yaygındır.turkeyarena.net Bilhassa balıklar su küf mantarlarına hassastırlar, su küfleri bulaşmış oldukları deri dokusuna yerleşir ve tedrici olarak canlıda tamamen yayılır. Böceklere hücum eden diğer küf mantarları da insektisid (böcek ilacı) olarak kullanılabilmektedir.
Mantarların, ekonomik olarak önemli bitkilerde parazit olması ile sebep olunan zarar pek büyüktür, çünkü bunlar verimi azaltır veya belli bazı bölgelerde bazı bitkileri yetiştirmeyi imkansız kılarlar.Bu mantarlar, bitki hastalıkları ile uğraşan Fitopatoloji ilminin konusuna girerler.
Küf mantarları tohumların ve fideciklerin işe yaramaz hale gelmesine yol açarlar, aynı zamanda patates ve asmalarda tehlikeli hastalıklara sebep olurlar. Yanıklık hastalıkları mesela buğdayı ve mısırı tarlada tahrip edebilir. Buğday pası mantarı (kınacık) tarafından buğday üretiminde büyük kayıplara uğranılmaktadır, çeşitli pas mantarları başka bitki türlerine de hücum ederler fakat tabidir ki meydana gelen zarar buğdaydaki kadar ekonomik önemde değildir.turkeyarena.net Bilhassa külleme hastalıkları önemlidirler; şerbetçi otu, gül, meşe ve asmalar gibi bir çok bitkinin yüzeyinde un gibi, ince bir beyaz tabaka meydana getirerek zarar yaparlar. Meyveler de siyah ve esmer çürüklüğe sebep olan mantarların hücumuna uğrarlar.
Bazı mantar türleri ağaçların iğne yapraklarına zarar verirler ve dökülmelerine sebep olurlar. Claviceps purpurea meşhur bir zararlıdır. Odun tahripçisi mantarlar da tehlikelidir, bunların miseli ağaçların odun dokusuna nüfuz eder ve nihayet onları çürütür ve öldürür. Ağaçlara hücum eden başka türler de vardır, fakat en yaygın olanı bal mantarı (Armillaria mellea), orman ve bahçe ağaçlarını istila eden en zararlı parazitlerden biridir. Çok korkulan diğer bir mantar ev mantarı (Serpula (Merulius) lacrimans) dır, bu mantar binalarda kuru çürüklüğe sebep olur.
Yenen mantarlara gelince, bunlar ağaçlıklarda, kırlarda ve tarlalarda toplanabilirler, ticari olarak yetiştirilebilirler. Makromantarlar ayrıca yüksek bitkilerin köklerine girmek suretiyle oluşturdukları mikorriza denilen yapı açısından da önemlidirler. Çünkü böyle bir ortaklık kurulduğunda mutallistik bir simbiyoz sözkonusu olur. Yapılan araştırmalara göre mikorrizalı bitkiler; fosfor, kalsiyum ve potasyumu daha fazla miktarlarda alırlar ve bu nedenle de gelişmeleri diğerlerine nazaran daha iyi olur.
Görülüyor ki mantarların önemi insan faaliyetlerinin birçok alanında ortaya çıkmaktadır ve hayal edebildiğimizden daha büyüktür. Her yerde mevcut bulunmalarından ve çok aşırı sayıda olmalarından dolayı mantarlar Dünyanın hayat devrinde önemli rol oynarlar.
